سلطان محمد میرزا سیف‌الدوله، نوه چهل و هشتم فتحعلی شاه قاجار، حاکمی نیکوکار و مشهور در تاریخ ایران است. او که علاوه بر ملایر، در کرمانشاه نیز حکمرانی می‌کرد، خدمات ارزشمندی به مردم این دو شهر ارائه داد. سیف‌الدوله در سال 1275 شمسی در تهران متولد شد. او پس از گذراندن دوران کودکی و نوجوانی، در سال 1304 به حکومت ملایر منصوب شد. سیف‌الدوله در طول دوران حکمرانی خود، اقدامات عمرانی و عام‌المنفعه بسیاری در ملایر انجام داد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مجموعه دستکندشهر زیرزمینی سامن در استان همدان، یکی از شگفت‌انگیزترین و بزرگترین دستکندهای ایران است که در عمق 6 تا 8 متری زمین واقع شده است. این مجموعه شامل بیش از 50 اتاق، سالن، راهرو و دالان است که به طور پیچیده‌ای به هم مرتبط شده‌اند.
تاریخچه قلعه جوق به طور دقیق مشخص نیست، اما قدمت آن به دوران تاریخی و اسلامی می‌رسد. بقایای شهر باستانی، گوردخمه، برج و دستکندها در این مجموعه، هر کدام گویای دوره‌ای خاص از تاریخ هستند. شهر تاریخی قلعه جوق، زمانی آباد و پر رونق بوده و ساختارهای معماری آن، نشان از سبک زندگی مردمان آن دوره دارد. گوردخمه با 15 اتاقک، محل دفن افراد در گذشته بوده و برج سنگی، به عنوان برج دیده‌بانی یا برج خاموشان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. دستکندها نیز احتمالاً به عنوان محل سکونت یا پناهگاه کاربرد داشته‌اند. مجموعه قلعه جوق به عنوان یک اثر ملی ثبت شده است و کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی در آن، اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ منطقه را به دست خواهد داد.
ملا حسن کاشی، شاعر نامدار دوران ایلخانی، در مقبره‌ای باشکوه در دو کیلومتری جنوب گنبد سلطانیه آرامیده است. این بنا که به گنبد سه پوسته شهرت دارد، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری عصر صفوی است. پلان هشت ضلعی مقبره، در نمای داخلی به فضایی چلیپایی تبدیل می‌شود. تزئینات خط معقلی فیروزه‌ای بر گلوگاه گنبد و نمای خارجی بنا، جلوه‌ای خیره‌کننده به آن بخشیده است.
در دل روستای تاج آباد (رسول آباد سفلی)، در ۲۵ کیلومتری شمال غرب همدان، کاروانسرای باشکوهی از دوران صفویه خودنمایی می‌کند. این بنای تاریخی که در کنار جاده همدان به کرمانشاه قرار گرفته، یکی از مهم‌ترین کاروانسراهای استان به حساب می‌آید.
آرامگاه قیدار نبی (ع) یکی از بقعه‌های معتبر استان زنجان است که در جنوب غربی شهرستان قیدار (خدابنده) و در دامنه ارتفاعات با همین نام قرار دارد. این بنا متعلق به قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (ع) از پیامبران الهی است. بنای آرامگاه به طور کلی دارای پلان مربع مستطیل است. طول آن 14.5 متر و عرض آن 8.3 متر است و از سه بخش تشکیل شده است:
حمام حاج داداش، یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر زنجان، تنها حمام ستون سنگی این شهر است که گنبد اصلی آن بر روی چهار ستون سنگی قرار گرفته است. ورودی بنا در ضلع شمالی از درب چوبی دو لنگه به ضخامت تقریباً سه سانتی‌متر است که چوب آن از درختان جنگلی تهیه شده است. گل‌میخ‌های آهنی نیز بر روی درب تزئینات زیبایی به وجود آورده‌اند.
معبد داش کسن در دوره ایلخانی و اوایل قرن هشتم هجری به عنوان یک معبد بودایی در حال ساخت بود. اما به دلیل استفاده از سنگ‌های تراشیده آن برای ساخت گنبد و ارگ سلطانیه، نیمه‌کاره رها شد. وجه تسمیه روستای ویر در نزدیکی معبد، نشان‌دهنده کاربری مذهبی بودایی این محل (ویارا یا ویهارا به معنی محل عبادت بوداییان) است. برخی از تاریخدانان دلیل عدم تکمیل این معبد را گرایش قوم مغول به دین اسلام می‌دانند. با این وجود، معبد داش کسن به دلیل قدمت تاریخی، کنده‌کاری‌های زیبا و نمادهای منحصر به فرد، به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم در منطقه سلطانیه شناخته می‌شود.
مسجد چهلستون زنجان که در ضلع جنوبی بازار بالا و در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد، در دوره قاجار و به دستور فتحعلی شاه قاجار در سال 1248 هجری قمری ساخته شده است. این مسجد به دلیل وجود چهل ستون در شبستان اصلی خود به مسجد چهلستون معروف شده است. معمار مسجد چهلستون، استاد اسماعیل بنای زنجانی، از معماران معروف دوره قاجار بوده است. این مسجد دارای صحن، شبستان، ایوان، گنبد، مناره و تزئینات کاشی‌کاری و گچ‌کاری زیبایی است. مسجد چهلستون زنجان در طول تاریخ، علاوه بر کاربری مذهبی، به عنوان محل تحصیل طلاب علوم دینی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این مسجد هم‌اکنون به عنوان یکی از مکان‌های مذهبی و فرهنگی شهر زنجان، مورد توجه مردم و گردشگران است.
