گورکن (رودک)

(تركمني: سَقار تُورسَق) (تركي: پورسُوخ) (كردي: بَرخِه كَيفيَلِه، چاله‌كه، كورزنگ، قارابشه، گورنه پشك) (لري: كَجل) (مازندراني: سياتَشي، گورشكو)

مشخصات: جثه به اندازه يك سگ متوسط، دست و پا كوتاه، ناخن ها بسيار بلند، دم كوتاه و كلفت، رنگ پشت خاكستري، زير شكم و پاها تيره‌تر است. بر روي سر نوارهاي پهن سياه و سفيد دارد. نوار سياه كه از پوزه شروع مي‌شود تا گوش‌ها ادامه داشته و چشم‌ها را مي‌پوشاند، نوار سفيد چسبيده به نوار سياه است. در رودك استخوان فك پايين از جمجمه جدا نمي‌شود.

اندازه‌ها: طول سر و تنه 56 تا 90 سانتي‌متر، دم 11 تا 20 سانتي‌متر، ارتفاع 30 سانتي‌متر، وزن 10 تا 16 كيلوگرم، در فصل پائيز 30 تا 34 كيلوگرم.

زيستگاه: مناطق جنگلي و استپي با خاك‌هاي نرم.

پراكندگي: از مناطق شمال غربي خراسان تا مازندران، سمنان، تهران، آذربايجان، كردستان، لرستان و فارس.

پراكنش جهاني: اروپا، آفريقا و آسيا.

عادات: شبگرد است. معمولاً قبل از غروب خورشيد از لانه بيرون مي‌آيد. گاهي در روز نيز مشاهده مي‌شود. غالباً به صورت جفت يا اجتماعي زندگي مي‌كند. لانه بسيار جالب و وسيعي به قطر يك و نيم متر در عمل دو تا سه متري از سطح زمين حفر مي‌كند كه چند راه خروجي و سوراخ تهويه دارد. طول راهرو تا محل لانه گاهي به ده متر مي‌رسد. لانه را بسيار تميز نگه مي‌دارد و سطح آن را به وسيله مواد گياهي مختلف مي‌پوشاند، گاهي اوقات در صبح زود مواد بستر را جهت هوادهي از لانه بيرون آورده و ساعت‌ها آنها را در معرض هوا قرار مي‌دهد. در اطراف لانه فضاهايي را جهت توالت، آفتاب گرفتن و زمين بازي ايجاد مي‌كند، حيوانات بسيار بازيگوشي هستند. در مناطق سردسير زمستان‌ها براي مدتي طولاني در لانه مي‌مانند و احتمالاً چند روزي به خواب زمستاني فرو مي‌روند. رودك يحوان پر جرأتي است. در مقابل حمله حيوانات بزرگ‌تر و حتي پلنگ با استفاده از فك و دندان‌هاي قوي‌اش به شدت آنها را گاز مي‌گيرد و از خود به خوبي دفاع مي‌كند. رودك‌هايي كه در يك لانه زندگي مي‌كنند داراي قلمرو مشتركي هستند و با هم از آن مواظبت و دفاع مي‌كنند.

غذا: همه چيز خوار است. از مواد گياهي نظير ميوه، دانه، ريشه، قارچ، و مود حيواني به خصوص كرم خاكي كه غذاي مورد علاقه‌اش مي‌باشد، حشرات، مارمولك، قورباغه، جوجه پرندگان، پستانداران كوچك، و لاشه حيوانات تغذيه مي‌كند.

توليدمثل: احتمالاً‌از اواخر زمستان تا اواسط تابستان جفت‌گيري مي‌كند. مدت آبستني حدود دو ماه است ولي اغلب تأخير باروري دارد، دوره آبستني ممكن است به 9 تا 12 ماه برسد. معمولاً سه تا پنج بچه مي‌زايد. چشم‌ها در چهار هفتگي باز مي‌شوند. تا شش ماهگي وابسته به والدين هستند و پس از 18 ماه مي‌توانند توليد مثل كنند. نر و ماده تا آخر عمر با هم زندگي مي‌كنند. طول عمر رودك حدود 15 سال است.

وضعيت فعلي: اطلاعات زيادي در مورد وضعيت فعلي اين حيوان در دست نيست. گاهي اوقات مردم بومي با كندن لانه و يا ريختن آب به داخل آن حيوان را بيرون كشيده و به قتل مي‌رسانند. در تركمن صحرا از چربي آن به عنوان دارو استفاده مي‌كنند. ولي با وجود اين، به علت شبگرد بودن، همه چيز خوار بودن و نداشتن دشمن طبيعي در حال حاضر خطري جدي نسل آن را تهديد نمي‌كند.

نام علمی : Meles meles

نام انگلیسی:  European Badger  

نام فارسی: گورکن (رودک)

منبع: irandeserts