شهر خاروغ پایتخت استان خودمختار بدخشان[2] با جمعيّتی حدود 30 هزار نفر در زمین‌های کم‌عرض و مرتفع و در 2060 متری از سطح دریا و نزدیک محل تلاقی رودخانه‌های غُند[3] و شاه‌دارا[4] در مرز افغانستان واقع شده است. درّه رودخانه در اینجا باریک است و شهر در دو خیابان بزرگ شكل گرفته كه در دو طرف خيابان اصلی رديفی از درختان صنوبر قرار دارد.[5] در سال 1895 زمانی که سرانجام مرز بین امپراتوری روسیه و افغانستان تعیین شد مرز از سه‌خانه و یک سربازخانه و روستای کوهستانی کوچکی از خاروغ تشكيل شد. جاده‌ای از آش[6] تا خاروغ ساخته شد امّا جاده تنها این امکان را فراهم می‌کرد تا اسب سواران کالاها را به کاروان‌های شتر تحویل بدهند. در اوایل قرن 20 خانوار‌ها در اینجا ساکن شدند. مقامات روسی یک مدرسه و بیمارستان برای اهالی محلّی تأسيس کردند. این ویژگی‌ها باعث برجسته شدن خاروغ نسبت به دیگر روستاهای شغنان (نام برگرفته از رودخانه‌ی غُند وشاه‌دارا) شد.
نمايي از شهر خاروغ مركز استان بدخشان
از اواسط سال 1920 زمانی که بخش مرکزی خاروغ به نام گورنو بدخشان يا بدخشان كوهی تأسيس شد خاروغ شروع به پیشرفت و توسعه کرد. نخستین آپارتمان در سال 1926 ساخته شد و در سال 1929 اوّلین هواپیما به خاروغ وارد شد. دو سال بعد اوّلین ماشین وارد شد. تأسيس اوّلین ایستگاه مولّد برق، نخستین بار در پامیر در سال 1934 آغاز شد.
امروزه خاروغ مرکز علمی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی است. شهر دارای مؤسسه علوم انسانی[7]، مؤسسه بیولوژیکی پامیر از آکادمی علوم تاجیکستان[8]، دانشگاه دولتی خاروغ[9]، مدرسه‌ی حرفه‌ای[10]، دانشکده پزشکی، موزیک، تئاتر و بیمارستانی با تجهیزات نوین پزشکی می‌باشد. دانشگاه آسیای مرکزی[11] نیز اکنون در حال ساخت است. روبروی استادیومی در مرکز شهر موزه تاریخ و مطالعات محلّی[12] اشیاء باستانی و نوین تاریخ پامیر قرار دارد که منابع طبیعی و پیشرفت‌های علمی و فرهنگی شهر را در معرض نمایش قرار داده است.
در حدود دو کیلومتری از مرکز شهر بر روی کناره سمت راست رودخانه شاه‌دارا، و ریزابه رودخانه غُند يكي از بزرگترين مراكز تحقيقات كشاورزي مشهور به باغ گیاه شناختی پامیر[13]، یکی از کوهستانی‌ترین بخش‌های جهان قرار دارد. چشمه پير شاه نصير در 12 کیلومتری خاروغ در ناحیه‌ای خوش منظر قرار دارد و بنای یادبود ناصرخسرو در پامیر ساخته شده است. ناصرخسرو ادیب نامی، محقّق، عالم و شاعر ايرانی است، كه یک موزه کوچک و یک هتل نیز به نام وی ساخته شد.
در 9 کیلومتری از شمال شرقی خاروغ بالای روستای ايگيو، دیدن خرابه‌های قلعه نظامی باستانی كافر‌قلعه (قلعه بی ایمانان) امکان‌پذیر است. در پایین می‌توانيد باقی مانده‌های دو معبد آتش را ببینيد. در اطراف ساختمان‌هایی با نشیمن‌گاه (جایگاه‌های رفیع) یک شاه‌نشین برای کشیش و آتش‌گاه هنوز وجود دارد. در روستای وازم در پارشنف ، حدوداً 15 کیلومتری شمال خاروغ، سنگ‌های نیمه‌گران‌بها و کارخانه جواهر سازی وجود دارد. در اینجا هرکس می‌تواند کالاها و یادبود‌های ساخته شده از جواهرات مشهور پامیری، یاقوت گران بها، سنگ لاجورد، یاقوت ارغوانی، سنگ آمازون، و دیگر سنگ‌ها را خریداری کند. خاروغ تقریباً وسط راه بین دوشنبه و آش قرقیزستان یا كاشغر چین و در امتداد بزرگراه ترانزيتی پامیر[14] قرار گرفته است. خاروغ در 525 کیلومتری پایتخت تاجیکستان، 825 کیلومتری آش و 615 کیلومتری كاشغر قرار دارد. در ارديبهشت ماه سال 2004 بزرگراه خاروغ-مرغاب-كولما (مرز تاجیکستان و چین) افتتاح شد. و بزرگراه قراقروم گسترش یافت.
 جاده‌های كوهستانی خاروغ |  خاروغ مركز استان بدخشان |
نمايی زيبا از شهر خاروغ
تاشغرگان نزديك‌ترين شهر چين به اينجا مي‌باشد که بیشتر جمعيّتش تاجیکی هستند. كاشغر در جاده شمالی قرار دارد. اخیراً پل جدیدی روی رودخانه پنج در خاروغ افتتاح شد که تاجیکستان و افغانستان (شهرستان بدخشان) را به هم وصل مي‌كنند. در همان زمان كنسولگري افغانستان کار خود را آغاز کرد. پرواز‌های منظّمی بین دوشنبه و خاروغ انجام مي‌شود. هواپیماهای توپولوف 40، آنتونوف 26 و آنتونوف 28 و هليكوپترهاي ميكايان8 برای این پرواز‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این خط پروازي یکی از اصولی‌ترین و در عین حال بسیار دیدنی و از پراهمیّت‌ترين خطوط هوايي در دنیا محسوب مي‌شود.
 |  |
 |  |
 |  |
 |  |
 |  |
[1]. khorugh
[2]. The Capital of Gorno-Badakhshan Autonomous Oblast
[3]. Ghunt
[4]. Shohdara
[6]. Osh
[7]. Humanities Institute
[8]. Pamir Biological Institute of the academy of Sciencesof
[9]. Khorugh State University
[10]. Vocational school
[11]. University of Central Asia
[12]. Museum of History
[13]. Pamiri Botanacal Gardens
[14]جاده ترانزيتي M-41
منبع: کتاب دیار تاجیکان/ گردآورنده: جواد عابد خراسانی
دیدگاه خود را بنویسید