درياچه قره‌كول يا دریاچه سیاه بزرگ‌ترین منبع آب طبیعی در تاجیکستان است که در شرق پامیر واقع شده و 3900 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این دریاچه مساحتی در حدود 380 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد و متوسط تا 238 متر عمق دارد. این دریاچه 33 کیلومتر طول و 23 کیلومتر پهنا داشته و یک رشته جزیره بزرگ که از شمال به جنوب کشیده شده دریاچه را به دو قسمت کم‌عمق شرقی و قسمت عمیق غربی تقسیم کرده است.
دریاچه زیبای قره کول با نمایی از قله موزتاق آتا
در اواخر قرن 19بخش شمالی جزیره با حاشيه باریکی به ساحل می‌رسید. این حاشيه در حال حاضر از بین رفته است. رودخانه‌های کوچک قره‌جيلگا، قررت و موزكال و جویبارهای زیادی به قره‌كول می‌ریزند امّا هیچ یک از آنها از آن خارج نمی‌شوند. آب‌شور و تلخ این دریاچه به هیچ جا سرازیر نمی‌شود. قاعدتاً آب در دهانه کوچک رودخانه تازه است و ماهی تیان در آنجا یافت میشود. مرغ نوروزی سرقهوه‌ای و پرستوی تب‍ّتی نیز در آنجا لانه‌سازی کرده‌اند. کناره رودخانه شبیه بیابان‌های کوهستانی مرتفع است و فقط نزدیک آب می‌توان جگن، گل‌‌گندم سیاه و نمک دید. ویژگی جالب قره‌كول این است که ساحل آن به مدّت قابل توجّهی در یخ باقی می‌ماند و کف دریاچه نیز پوشیده از یخ است. دانشمندان نسبت به منشا این یخ‌ها توافق نظر ندارند. برخی فکر می‌كنند که اینها باقی مانده یخ‌های یخچال‌های باستانی هستند و برخی دیگر آن را باقی مانده لایه یخی که در عصر یخبندان این گودال را پر کرده بوده است، توصیف می‌كنند. عدّه‌ای هم تصوّر می‌كنند که این یخ‌ها ترکیب جدیدی است. در هر صورت این یخ‌ها کم‌کم ذوب شده و آبشارها، تنگه‌ها و دریاچه‌های کوچک و جزیره‌های کوچکی را به وجود می‌آورند که از ساحل مجزا هستند.
نمايی زيبا از درياچه قره‌كول (ارتفاع 3900 متر از سطح دريا)
اندازه خود دریاچه نیز مدام در تغییر است. حفره قره‌كول از این نظر که با میزان 20 میلی‌متر بارندگی سالانه بیابانی‌ترین منطقه پامیر است بسيار قابل توجّه است. رنگ سطح آب در قره‌كول در واقع آنطور كه ناميده میشود سیاه نیست بلکه آبی لاجوردی، آبی تیره یا رنگی تمایل به سبز دارد که گرمای نور خورشید رنگ آن را کمی روشن‌تر می‌کند. روستای قره‌كول در کناره شرقی دریاچه و نزدیک جاده است و ساکنین آن عمدتاً قرقیزستانی هستند. درّه مشهور مركنسو[3] در فاصله چند کیلومتری این دریاچه قرار دارد. برخی آن را به "درّه طوفان‌های شن" و برخی دیگر به "درّه مرگ" ترجمه می‌كنند.
اقامتگاه آشنا که شهرت جهانی دارد(قرن 8 قبل از میلاد) و یک اقامتگاه كه برای شکارچیان فصلی بوده است در اینجا کشف شد. در نزدیکی روستای قره‌كول و در حدود 1 کیلومتری بزرگراه مرغاب-آش در3950 متری بنایی با معماری قرن اوّل وجود دارد. منطقه قره‌كول آب‌و‌هوای طاقت فرسایی دارد امّا در عین حال بسيار زیبا می‌باشد. طبیعت بکر و دست نخورده و همچنین دور از دسترس بودن این منطقه باعث جذب جهان‌گردان زيادی میشود.
[1]. Qarakul lake
[3]. Markansu valley
منبع: کتاب دیار تاجیکان، گردآورنده: جواد عابد خراسانی
دیدگاه خود را بنویسید