در قلب شهر رشت، خانه میرزا کوچک خان جنگلی، گویی رازهای نهضت جنگل را در دل خود نهفته است. این خانه که قدمت آن به بیش از 200 سال می‌رسد، نه تنها از نظر تاریخی و سیاسی، بلکه از نظر شناخت معماری بومی منطقه نیز حائز اهمیت است.

زادگاه سردار جنگل
میرزا کوچک خان جنگلی در سال 1257 شمسی در این خانه متولد شد. پدرش که خوشنویسی مشهور بود، لقب میرزا کوچک را برای پسرش انتخاب کرد. میرزا کوچک خان در این خانه، دوران کودکی و نوجوانی خود را گذراند و در سال 1300 شمسی، رهبری نهضت جنگل را بر عهده گرفت.

معماری سنتی
خانه میرزا کوچک خان جنگلی، بنایی دو طبقه با مساحت 300 متر مربع است. هر طبقه شامل چهار اتاق و یک ایوان بزرگ است. این خانه مانند سایر خانه‌های قدیمی آن دوران، باغ و اصطبل نیز داشته است.

از مالکیت خصوصی تا موزه
پس از وفات میرزا کوچک خان، خانه به مالک جدیدی فروخته شد. در سال 1327، مرحوم سیف الله ملک زاده، مالک خانه، قصد تخریب بخش‌هایی از آن را داشت که شهرداری رشت با خریداری آن، مانع از این اتفاق شد.

بازسازی و تبدیل به موزه
در سال 1381، شهرداری رشت خانه میرزا کوچک خان را بازسازی و به موزه اسناد و وسایل دوران نهضت جنگل تبدیل کرد. در این موزه، اسناد تاریخی، روزنامه‌ها، عکس‌ها، البسه و ادوات جنگ در طبقه اول به نمایش گذاشته شده‌اند. طبقه دوم نیز به نمایش آثار اهدایی به موزه اختصاص یافته است.

موقعیت مکانی و جاذبه‌های پیرامون
خانه میرزا کوچک خان جنگلی در خیابان استادسرایی، در جبهه شمالی میدان شهرداری رشت واقع شده است. اگر به بازدید از میدان شهرداری رفته‌اید، می‌توانید با ده دقیقه پیاده‌روی به این خانه برسید. عمارت کلاه فرنگی، موزه مردم‌شناسی، حمام حاجی، بوستان سبزه‌میدان و مقبره میرزا کوچک خان جنگلی از جمله دیگر جاذبه‌هایی هستند که در پیرامون این خانه قرار دارند.

اهمیت خانه میرزا کوچک خان جنگلی
خانه میرزا کوچک خان جنگلی، به عنوان زادگاه رهبر نهضت جنگل و همچنین نمونه‌ای از معماری بومی منطقه، از اهمیت تاریخی و فرهنگی بالایی برخوردار است. حفظ و احیای این بنا، گامی مهم در حفظ هویت تاریخی و ملی کشورمان خواهد بود.