گردشگری
مقبره شيخ مصلح الدّين خجندي
/post-575مجتمع ساختمانی مذهبی بزرگی به نام مقبره شيخ مصلح‌الدّين در مركز تاريخی شهر خجند واقع شده و به نام مصلح‌الدّين خجندی كه شاعر و حاكم شهر بوده و در قرن دوازدهم می‌زيسته نامگذاری شده است. زندگی‌نامه وی به نام مناقب[1] حفظ و نگهداری شده است. بر طبق افسانه قومی شيخ مصلح‌الدّين فرد شگفت‌انگيز و مقدّسی بوده است. بعد از مرگش وی ابتدا در روستای اونجی به خاك سپرده شد كه در حومه خجند قرار دارد. مدّتی بعد پيروانش خاكستر شيخ را به مكانی كه هم اكنون مقبره اوست منتقل كردند و آرامگاه بزرگی بر روی قبرش ساختند.
قلعه يمچون تاجیکستان
/post-569در پایان نخستین هزاره‌ی قبلا از میلاد مسیح ساخت قلعه‌های محکم به منظور جلوگيری از تهدید حملات نظامی همسایگان آغاز شد. نخستین قلعه در تاجيكستان يمچون بود. روستايی به همين نام نيز در نزديكی قلعه وجود دارد. عدّه‌ای قلعه يمچون را كافر قلعه نيز می‌نامند. قلعه يمچون در قرن 3 قبل از میلاد در کناره‌ی سمت راست رودخانهی پنج روی تپّه ماهورهای رشته کوه وَخَن[2] ساخته شده است. قلعه روی یک پرتگاه قرار دارد و دائماً با ریزابه‌های رودخانه‌های پنج، شسته می‌شود. مسيرهای زير قلعه بسيار شيب بوده و در تمام طول سال دست نیافتنی هستند. آنها در طراحی قلعه مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
درياچه ساریز تاجیکستان
/post-568در فوریه سال 1911 در مرکز پامير زلزله‌ای در مقیاس 9 ریشتر به وقوع پیوست و سبب یک رانش عظیم شد که رودخانه مرغاب را مسدود کرد. قسمت پهناوری از سراشیبی‌های موزكال فرو ریختند و به آرامی روستای اوسای در زير حجم عظيمی خاك مدفون شد. تقریباً 90 سکنه از روستا کشته شدند. احتمالاً آنها هرگز نفهمیده‌اند چه اتفاقی افتاده است. مسدود شدن رودخانه سبب ایجاد یک دریاچه شد. دریاچه شروع به انباشتن آب رودخانه کرد و یک سال بعد از زلزله به روستای سارز سرازیر شد. درياچه سارز درارتفاع 3000 متری واقع شده و تقریباً 55 کیلومتر طول و به طور متوسط بين 1.5 تا 3.5 کیلومتر عرض دارد. درياچه سارز با حداکثر عمق تقریبی 500 متر مساحتی نزديك به 80 کیلومتر را پوشش می‌دهد. دمای آب تقریباً 4 الی 6 درجه‌ی سانتی‌گراد است.
سنگ نگاره‌های تاجیکستان
/post-565سنگ‌نگاره‌ها يا نقّاشی‌های حک شده روی سنگ، دسته‌ی متفاوتی از آثار تاریخی را ارائه می‌دهند. منطقه‌ی پامیر با بیش از 50 مکان غنی‌ترین منطقه دارای نقّاشی‌های سنگی در تاجیکستان است. این نقّاشی‌ها را می‌توان در درّ‌ه‌های رودخانهی غُند، سدّ چرتوم، پنج، در نزدیکی نمتگوت، لنگر، پارشنو، شاه‌دارا، ياژولام، شمال روستای آق‌جلگه و در ورودي رودخانه برتنگ یافت. همچنين در امتداد ساحل رود زرافشان و شاخه‌های آن در سلسله جبال قوراما به مقدار زياد تصويرهای روی سنگ پيدا شده‌اند
درياچه ياشيكول و بلنكول تاجیکستان
/post-564اگر در بزرگراه پامیر جایی بین گذرگاه كايتزيك[2] (4271 متر) و علی‌چور رانندگی کنید، به تابلویی برمی‌خورید كه شما را از جاده اصلی خارج كرده و به دریاچه‌های زيبای بلنكول و ياشيكول راهنمایی می‌كند.[3] پیچ جاده ياشيكول در کیلومتر 145 بعد از مرغاب است. جاده فرعی بلنكول در حدود 18 کیلومتری جاده اصلی قرار دارد و از بلنكول تا دریاچه‌ی ياشيكول هم 15 کیلومتر دیگر باید راه پیمود. ياشيكول به معنی دریاچه سبز است. این دریاچه در ارتفاع 3700 متری از سطح دریا قرار داشته و 19 کیلومتر طول و 1 تا 4 کیلومتر عرض دارد. همچنين اين درياچه در عمیق‌ترین نقطه، حدود 50 متر عمق دارد.
دریاچه قره‌كول تاجیکستان
/post-563درياچه قره‌كول يا دریاچه سیاه بزرگ‌ترین منبع آب طبیعی در تاجیکستان است که در شرق پامیر واقع شده و 3900 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این دریاچه مساحتی در حدود 380 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد و متوسط تا 238 متر عمق دارد. این دریاچه 33 کیلومتر طول و 23 کیلومتر پهنا داشته و یک رشته جزیره بزرگ که از شمال به جنوب کشیده شده دریاچه را به دو قسمت کم‌عمق شرقی و قسمت عمیق غربی تقسیم کرده است.
قلعه‌ی قهقهه تاجیکستان
/post-560قلعه‌ی قهقهه از روی نام قهرمان حماسی افسانه‌ای نامگذاری شده است که پادشاه آتش‌پرستانی با پوست تیره‌رنگ بوده است. بقایای این قلعه گِلی مربوط به قرن 4 بعد از میلاد را می‌توان بر قلّه صخره‌ای در کناره‌ی رود پنج، آنجا که به ریزابه‌ای در افغانستان می‌پیوندد، ببينيد. قلعه شامل دو رأس است که از شرق به غرب امتداد دارند. رأس بزرگ‌تر نزديك به 500 متر درازا دارد و در ارتفاع 125متری از سطح رودخانه در شرق است و با شیبی کند به سمت غرب پایین می‌رود.[1]
گرم چشمه تاجیکستان
/post-559گرم چشمه در 2325 متری از سطح دریا در سراشیبی‌های غربی کوه‌های شاه‌دارا و در امتداد رودخانه گرم‌چشمه واقع شده است. با بررسی توده عظیمی از رسوب سنگ تراورتن که به پایین رودخانه سرازیر شده و طی قرن‌ها متراکم شده و شکل یافتند به اين نتيجه می‌رسيم كه گرم‌چشمه باید چندین هزار سال قدمت داشته باشد.[2] آب معدنی با بالاترین درجه هم در چشمه‌های آب‌گرم کوچک و هم در چشمه‌های آب‌گرم بزرگ با ارتفاع 10 سانتی‌متر تا 5/1 متر فوران می‌كنند و به سطح می‌آیند. تقریباً در هر ثانیه 5 تا 7 لیتر آب داغ از چشمه بیرون می‌آید. آب همواره با گلوله‌های کلسیم آهک به قطر 5/0 تا 4 سانتی‌متر در ترکیب با پودر سفید با ویژگی آهگی بیرون می‌آید.
بازار درّه، شهر معدن‌چیان قرون وسطی در تاجیکستان
/post-558در قرون وسطی منطقه پامیر به دلیل استخراج نقره شهرت داشت. این استخراج در قرن 10 با بهره‌برداری از ذخایر نقره نزدیک رودخانه توقوزبالاك در کناره سمت چپ رودخانه غُند، در محدوده‌ی بچار آغاز شد. سرمایه‌سازی از ذخایر این ناحیه منجر به توافق معدن‌چیان و متخصّصان ذوب‌آهن در چرتيم، ورشز، شازود، ميانه‌كوه، و بسیاری دیگر شد. استخراج در سطح وسیع نبود. استخراج در قرن 11 در طی "بحران نقره" رشد زيادی کرد؛ ذخایر نقره توسعه یافتند و در پامیرشرقی به شدت مورد بهره‌بردای قرار گرفتند.
خاروغ مرکز استان بدخشان
/post-557شهر خاروغ پایتخت استان خودمختار بدخشان[2] با جمعيّتی حدود 30 هزار نفر در زمین‌های کم‌عرض و مرتفع و در 2060 متری از سطح دریا و نزدیک محل تلاقی رودخانه‌های غُند[3] و شاه‌دارا[4] در مرز افغانستان واقع شده است. درّه رودخانه در اینجا باریک است و شهر در دو خیابان بزرگ شكل گرفته كه در دو طرف خيابان اصلی رديفی از درختان صنوبر قرار دارد.[5] در سال 1895 زمانی که سرانجام مرز بین امپراتوری روسیه و افغانستان تعیین شد مرز از سه‌خانه و یک سربازخانه و روستای کوهستانی کوچکی از خاروغ تشكيل شد. جاده‌ای از آش[6] تا خاروغ ساخته شد امّا جاده تنها این امکان را فراهم می‌کرد تا اسب سواران کالاها را به کاروان‌های شتر تحویل بدهند.