ختلان
قرغان تپّه، مرکز استان ختلان
/post-556قرغان تپّه بزرگ‌ترین مرکز فرهنگی صنعتی درّه‌ی وخش در 97 کیلو‌متری جنوب دوشنبه واقع است. مطابق با برخی تحقیقات قرغان تپّه در قرن 7 به وجود آمده اگر چه برخی قدمت آنرا بسیار بیشتر می‌د‌انند. شهر در قسمت بالایی درّه‌ی وخش و در مرکز یک مرغزار واقع است. در قرون وسطی این ناحیه را ختای و شهر را ليواقند یا وخش می‌خواندند.
قلعه هُلبُك تاجیکستان
/post-536باختر، کشوری باستانی در آسیای مرکزی است، که امروزه در منطقه جنوب تاجیکستان، ازبکستان و شمال افغانستان واقع شده است. از باختر به عنوان منبع عتیقه نام برده مي‌شود. یک منطقه که طلای بسیاری از آنجا استخراج می‌شده و اسب‌های باشکوهی را می‌پرورانده است. در گنج معروف آمو‌دریا که در قرن 19 در کناره راست رودخانه‌ی پنج یافت شد، تعداد زیادی از اقلام طلایی همراه با تصاویری از اسب‌ها با ویژگی‌های واضحی از گونه‌های بومی منطقه وجود داشت. رودخانه‌های پنج و وخش در وسط این منطقه جریان دارند و بعد از بهم پیوستن، رودخانه بزرگ آمو‌دریا که در دنیای باستان به جیحون معروف بوده است را به وجود می‌آورند. ناحیه پهناوری بین وخش و پنج (یعنی کناره چپ درّه وخش) به نام منطقه ختل وجود داشته است. در تاریخ باستان، ختل یک قسمت از بخارا بوده است.