نقالی یا پرده­ خوانی از آیین­ های کهن ایران ­زمین است که با گذر زمان دستخوش تحولاتی چند شده است. ریشه­ های این آیین را با تمرکز بر ریشه ی لغوی ­اش، که به معنای قصه­ خوانی است، باید در دوران اشکانی و گوسان­ هایی جستجو کنیم که به بازگو کردن قصه­ های حماسی شهره بودند. اگر چه سنت­های مشابه دیگری نیز به صورت داستان ­سرایی توأم با موسیقی، عمدتاً با تکیه بر داستان­ های قومی، ملی و حماسی در دوران ساسانی وجود داشت، امروزه مراد ما از آن چیزی که نقالی می­خوانیمش، آیینی است که عمدتاً در دوران اسلامی رواج چشمگیری یافته است و نمی­توان آن را منفک از اعتقادات و تعلقات دینی و مذهبی ­اش بررسی کرد.

در دوران اسلامی نقالی علاوه بر خواندن داستان­ های حماسی شاهنامه، نقل حکایت­ های اخلاقی مولانا و حتی داستان­ های مشهور عاشقانه ایرانی چون لیلی و مجنون و خسرو و شیرین، عمدتاً به معنای بازگو کردن داستان­ها و روایت­ های مذهبی، خاصه در رابطه با واقعه ی کربلا و ظهرعاشوراست. از این رو، می­توان پیوند میان این آیین را با گونه­ های ادبی چون مقتل­ نویسی برجسته دید؛ چرا که این شیوه مسبب شکل­ گیری آیین­ هایی مشهور در رابطه با واقعه ی کربلا شد، که درمیان آنها می­توان به روضه­ خوانی، که گونه ­ای نقالی مذهبی قلمداد می­ شود، اشاره کرد.

روضه ­خوانی ریشه در مقتل مشهور حسین واعظ کاشفی به نام روضه­ الشهدا دارد که در 908هـ.ق. مقارن با آغاز عصر صفوی در ایران، سروده شد و زیربنای تمامی روضه­ خوانی­ های شیعی و به تبع آن تعزیه و شبیه ­خوانی، در سراسر کشور است.

آیین باشکوه نقالی در ایران علاوه بر وجه ی موسیقایی، فن بیان و مهارت کلامی بالای «نقال»، حافظه ی قوی و تسلط وی بر داستان ­های کهن حماسی، اخلاقی و مذهبی، همواره با یک عنصر تصویری نیز همراه بوده و به موازات این شیوه ی بیانی گونه ­های مختلف نقاشیِ نقالی نیز در اقصی نقاط ایران ظهور یافته است. به ­عقیده ی مورخین، ریشه ی این نوع نقاشی ­ها به دوران آغاز اسلام و وجود پرده ­های مذهبی برمی­ گردد.

آل­ بویه، که از شیعیان معتقد ایرانی بودند، اولین گام را برای ایجاد پرده ­های نقاشی مذهبی مخصوصاً مضامین عاشورایی برداشتند و به ترویج آن پرداختند. پس از آن، در عصر صفویه هنگام حمله ی شاه اسماعیل به هرات برای سرکوبی ازبکان، از پرده­ های عاشورایی برای تهییج سپاهیان شیعه ی ایرانی استفاده کردند.

سفرنامه­ های این دوران نیز از وجود فردی با عنوان قضیه­ خوان در دربار شاه صفی خبر می­دهند که به نقلِ کردار شاهان کهن و معاصر ایران­ زمین، توأم با حرکات نمایشی و مهیج، می­ پرداخت.

در میان انوع مختلف نقاشی­ های عامیانه ی مذهبی و روایی، نقاشی قهوه ­خانه­ای قاجار پیوند تنگاتنگی با آیین نقالی دارد؛ برخی برآنند که تحول آیین روضه ­خوانی از شکل سیار صفوی به شکل ثابت قاجار در حسینیه­ ها و تکیه­ ها، ریشه ی شکل­ گیری این نوع نقاشی­ های قابل حمل است که شمایل یا پرده نام داشت و از محصولات تعزیه تلقی می­شد؛ بنابراین، این آیین همراه با کاربرد نقاشی­ ها را شمایل­ گردانی یا پرده ­داری نیز می ­نامند.