ارگ و تپه باستانی نوشیجان یکی از مهم‌ترین  جاذبه های ملایر در استان همدان است که به آن "دژمعبد" هم می‌گویند. ارگ  خشتی نوشیجان را می‌توان قدیمی‌ترین نیایشگاه خشتی در جهان دانست. در  فاصله 60 کيلومتري جنوب همدان و 20 کيلومتري غرب ملاير  در بالای صخره ای  مشرف به  جلگه شورکات و نزديکي روستاي شوشاب، آتشکده و قلعه باستاني  نوشيجان قرار گرفته است. در خصوص نام این محوطه تاریخی گمانه هایی وجود  دارد نخست اینکه  نوشیجان در لغت به معنای جایگاه نوش یا جایگاه انوش است  که نوش یا انوش ظاهرا نام زنی بوده که بر منطقه حکومت می کرده است. و دوم  اینکه اصطلاح شورکات یعنی محل ایزد سوریاشو انوشیجان معلوم می‌دارد که  اینجا مرکز پرستش ایزد خورشید بوده است که به سبب وجود اتشکده هایی در بنا  این امر محتملتر است.

 اين محوطه تاریخی  در سال 1343 شناسايي شد و در سال 1346 توسط هيات مشترک ايران و انگليس به  سرپرستي ديويد استروناخ حفريات علمي در آن آغاز گرديد که به شناسايي سه  دوره فرهنگي منجر شد. دوره اول مادها، دوره دوم هخامنشيان و دوره سوم  ساسانيان.با توجه به کاوشهای انجام شده  برآورد میشود که این محوطه تا 2800  سال قدمت داشته باشد. ابعاد تقريبي تپه، 80 متر در 30 متر با ارتفاع 37  متر مي‌باشد. اين تپه از قلعه‌هاي تدافعي حکومت مادها بوده که به دليل وجود  آتشکده، اعمال مذهبي نيز در آن صورت مي‌گرفته است. اين منطقه از منابع مهم  مطالعات تمدن ايراني است. 

محوطه ارگ  نوشیجان شامل بخشهایی از جمله بناي قديمي آتشگاه در جبهه غربی،تالار ستون  دار يا آپادانا (که از تالار صد ستون تخت جمشید اقتباس شده است). ، تالار  مرکزي يا نيايشگاه مرکزی که بنایی 8 ضلعی است، اتاقها و انبارها (در قسمت  شرقی بنا)و حصار و دژ است. 

در اين تپه  قطعات نقره‌‌ای کشف شده که به صورت حلقه های توخالی بوده است. گمان می‌رود  این اشیا از نخستین نمونه های اختراع پول توسط بشر باشد. نام این پول‌ها  سیگلو بوده و به دوران مادها تعلق داشته است.

این اثر تاریخی در سوم بهمن ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۷۶۳ به‌عنوان یکی از آثار تاریخی ایران ثبت ملی شد.