پل خشتی لنگرود: نگینی از تاریخ و معماری در قلب گیلان

موقعیت مکانی و قدمت
پل خشتی لنگرود بر روی رودخانه لنگرود در شهر لنگرود استان گیلان واقع شده است. قدمت دقیق این پل مشخص نیست، اما برخی ساخت آن را به دوره ایلخانی نسبت می‌دهند. در تاریخ خانی، به وجود پل چوبی بر روی رودخانه لنگرود در سال 912 هجری قمری اشاره شده است که با نظر فوق منافات دارد.

کاربری
پل خشتی لنگرود در گذشته معبر ارتباطی دو جانب شرق و غرب شهر لنگرود و محلات قديمي راه پشته و انزلي محله را به فشكالي محله متصل می‌کرد. رودخانه لنگرود در گذشته به عنوان مسيري قايق رو مورد استفاده قايقهاي بادباني كوچك و لوتكاها قرار می‌گرفته است.

مشخصات معماری
پل خشتی لنگرود از نوع پل‌های آجری با طاق جناقی است. این پل از یک قسمت مسطح میانی به طول 1/15 متر و دو سطح جانبی شیبدار تشکیل شده که هر یک حدوداً 10 متر طول دارند. قسمت عابر روي پل با سنگ مفروش است و عرض آن حدوداً 5/3 متر است. در جوانب جانپناهي به قطر 45 سانتيمتر و ارتفاع 35 سانتيمتر قرار دارد.
پل لنگرود از دو دهانه بزرگ با طاق جناقی کند برخوردار است که هريك حدود 11 متر عرض دارند. ارتفاع كلي پل از سطح آب تا بالاي جانپناه تقريباً 11 متر و قطر پايه مياني پل 4 متر است. در دو طرف پل سیل برگردانهايي براي استحكام پايه پل وجود دارد.

تزئینات
بر روی پايه پل بالاتر از موجشكنها يك دهانه كوچك با طاق جناقي با عرض 120 سانتيمتر و ارتفاع 10/2 متر تعبيه شده كه هنگام افزايش آب فشار وارده بر پل را ميكاهد و جريان آب را آسانتر ميكند.
كمی بالاتر از دهانه كوچك، يك طاق نماي بزرگ و دو طاق نماي كوچك تزييني وجود دارد كه در طاق نماي بزرگ يك طاق نماي تزييني ديگر اضافه كردهاند. احتمالاً از اين اطاقها براي گذاشتن فانوس و يا چراغ استفاده ميكردهاند تا عبور قايقها را در شب تسهيل نمايد.
در فاصله بين دو قوس دهانهاي بزرگ پل و كمي پايينتر از جانپناه بر پيشاني پل دو فرورفتگي طولي به عرض 45 سانتيمتر و طولي حدوداً 4 متر ديده ميشود كه شايد جاي نصب كتيبهاي بوده است. در كناره قوسها يك نوار آجر كاري جلو آمده و تزييني به عرض 12 سانتيمتر به چشم ميخورد.

مرمت و بازسازی
پل خشتی لنگرود احتمالاً در عصر قاجاريه مرمت شده است. همچنین در سالهاي اخير سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان گيلان عمليات مرمت براي احياء پل خشتي به انجام رسانده است.

جاذبه‌های گردشگری
امروزه پل تاریخی لنگرود در قلب شهر و در نزدیکی بازار معروف آن و میدان انقلاب پا برجاست. این پل به شماره 915 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اطلاعات تکمیلی: