قلعه شاه دژ نهبندان: معماری باشکوه در دل کویر

قلعه شاه دژ نهبندان، مشهور به قلعه شاهی، بنایی تاریخی با معماری باشکوه و عظمت کم نظیر، در دل کویر نهبندان واقع شده است. این قلعه که در دوره قاجار بنا شده، یادگاری از شکوه و قدرت حکمرانان آن دوران است و امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان خراسان جنوبی، پذیرای گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ است.

تاریخچه:

ساخت قلعه شاه دژ در حدود سال 1270 هجری شمسی به دستور حسین شاه، حاکم وقت نهبندان، آغاز شد و در سال 1285 به پایان رسید.
این قلعه تا اواخر دوره قاجار به عنوان مقر حکومتی و محل سکونت حاکمان نهبندان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
پس از آن، قلعه شاه دژ به دلیل عدم استفاده و نگهداری مناسب، به تدریج رو به ویرانی نهاد.
در سال 1380، مرمت و بازسازی قلعه آغاز شد و در سال 1385 به عنوان موزه مردم شناسی نهبندان به روی عموم مردم گشوده شد.

معماری:

قلعه شاه دژ با مساحتی حدود 5000 متر مربع، دارای دیوارهای بلند و ضخیم، برج‌های نگهبانی، حیاط‌های متعدد و تالارهای باشکوه است.
تزئینات این قلعه، شامل نقاشی‌های دیواری، کاشی‌کاری، مقرنس‌کاری و گچ‌بری، از ظرافت و زیبایی منحصر به فردی برخوردارند.
سردر ورودی قلعه با طاق بلندی که با کاشی‌های فیروزه‌ای تزئین شده است، عظمت و شکوه قلعه را به رخ می‌کشد.
حیاط قلعه با باغچه‌های زیبا و حوض سنگی در وسط آن، فضایی آرام و دلنشین برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

مجموعه موزه:

موزه مردم شناسی نهبندان در دو بخش مردم شناسی و باستان شناسی دایر شده است.
در بخش مردم شناسی، ابزار و ادوات کشاورزی، پوشاک سنتی، ظروف سفالی، نسخ خطی و اسناد تاریخی به نمایش گذاشته شده‌اند.
در بخش باستان شناسی، آثار کشف شده از محوطه‌های باستانی منطقه نهبندان، از جمله سفالینه‌ها، ابزار سنگی و فلزی، به معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.

اهمیت:

قلعه شاه دژ نهبندان به عنوان یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی استان خراسان جنوبی، در سال 1380 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این قلعه با معماری و تزئینات منحصر به فرد خود، نمونه‌ای ارزشمند از هنر و معماری دوره قاجار است.
موزه مردم شناسی نهبندان به عنوان یکی از غنی‌ترین موزه‌های مردم شناسی استان خراسان جنوبی، منبعی valuable برای شناخت فرهنگ و تمدن مردم این منطقه است.

جاذبه‌های گردشگری: